Ból gardła

Ból gardła jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt lekarskich. Występuje u osób w każdym wieku, zwykle w miesiącach wiosennych i jesiennych. Tę przykrą i uciążliwą dolegliwość należy skutecznie zdiagnozować i leczyć, dostosowując sposób terapii do sytuacji pacjenta.

Dlaczego boli gardło?

Czynników sprawczych bólu gardła jest wiele, jednak w zdecydowanej większości przypadków u jego podstaw leży stan zapalny błony śluzowej gardła, mający podłoże infekcyjne. Zawsze znaczenie ma właściwe rozpoznanie choroby, a następnie włączenie odpowiedniego, skutecznego leczenia, dostosowanego do potrzeb i możliwości pacjenta.

Przyczyny bólu gardła

Najczęstszą przyczyną bólów gardła są zakażenia wirusowe, odpowiedzialne aż za 70–85% stanów zapalnych w obrębie gardła i migdałków u dzieci oraz 90–95% u osób dorosłych. Spośród patogenów na szczególną uwagę zasługują: rhinowirusy, adenowirusy, koronawirusy, wirusy Coxackie, grypy, paragrypy, wirus Epstein-Barr oraz Herpes simplex. Inną grupą mikrobów wywołujących tego rodzaju dolegliwości są bakterie, zwłaszcza szczep Streptococcus pyogenes, należący do paciorkowców beta-hemolizujących grupy A.

Warto w tym miejscu stwierdzić, że u podstaw opisywanego objawu leżą nie tylko czynniki infekcyjne. Główną przyczyną przewlekłego i nawracającego bólu gardła jest chroniczne zapalenie błony śluzowej tej okolicy, wywołane przez czynniki zewnętrzne, takie jak:

• dym papierosowy,
• spożywanie nadmiernych ilości alkoholu,
• ekspozycja na suche, zanieczyszczone powietrze i drażniące związki lotne.

Czynniki wewnętrzne:

• niedoczynność tarczycy,
• choroba refluksowa przełyku,
• eozynofilowe zapalenie przełyku,
• przepuklina rozworu przełykowego przepony,
• niewydolność nerek,
• cukrzyca,
• niedobory witamin,
• alergie i przewlekłe zapalenie nosa oraz zatok.

Wraz z rozwojem medycyny zauważono, że ból gardła niekiedy ma również podłoże neurologiczne i może zostać wywołany przez neuralgię nerwu językowo-gardłowego czy zespół mięśniowo-powięziowy, wynikający ze zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa szyjnego. Należy także mieć na uwadze, że długotrwały ból gardła, z towarzyszącymi mu zaburzeniami połykania i obecnością guza na szyi świadczy zazwyczaj o rozwijającym się procesie nowotworowym.

Diagnostyka – jakie badania trzeba zrobić?

Postępowanie diagnostyczne rozpoczyna się zwykle od przeprowadzenia dokładnego wywiadu z pacjentem oraz szczegółowego badania przedmiotowego. Typowa dla infekcji wirusowych jest zaczerwieniona i rozpulchniona błona śluzowa gardła, nierzadko z obecnością drobnych, wodnistych pęcherzyków na jego tylnej ścianie. Z kolei w przypadku zakażeń o etiologii bakteryjnej obserwuje się malinowe gardło, któremu zwykle towarzyszą rozpulchnione migdałki z białawym nalotem oraz powiększone, bolesne podczas palpacji węzły chłonne szyjne.

U niektórych pacjentów pomocne mogą być badania laboratoryjne, do których należą: morfologia krwi obwodowej, oznaczanie swoistych przeciwciał, CRP, wykonanie testu antygenowego dla paciorkowców z grupy A lub wymazu z gardła. Wykonanie badań obrazowych na ogół nie jest zalecane, są one natomiast niezbędne w przypadku podejrzenia procesu rozrostowego.

Sposoby na ból gardła – domowe i farmakologiczne

Leczenie tej dolegliwości jest uzależnione od określenia ich przyczyny. W przypadku infekcji wirusowej z reguły wystarczające okazuje się postępowanie objawowe, polegające na zastosowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i obkurczających błonę śluzową. Ważne jest również zachowanie odpowiedniej wilgotności powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa chory.

Z kolei zakażenie bakteryjne, oprócz wspomnianych wyżej preparatów, które działają wspomagająco, wymaga włączenia antybiotyku, zazwyczaj w postaci doustnej. Bóle gardła, u podstaw których leżą schorzenia internistyczne, wymagają specjalistycznego leczenia gastroenterologicznego, nefrologicznego, diabetologicznego, endokrynologicznego lub alergologicznego, natomiast leczenie nowotworów gardła obejmuje przede wszystkim radioterapię.

Należy również dodać, że w każdym przypadku, niezależnie od przyczyny choroby, warto rozważyć leczenie miejscowe, które z całą pewnością przyniesie ulgę pacjentowi i poprawi komfort jego życia. Co zrobić, gdy boli gardło? Można stosować preparaty w postaci tabletek do ssania lub aerozoli o właściwościach odkażających i znieczulających. Redukcję dolegliwości bólowych gardła uzyskamy także, wykorzystując tzw. domowe sposoby wśród których znajdują się m.in.: picie naparu z szałwii i rumianku, napojów z dodatkiem miodu, a także spożywanie czosnku (źródło: 2. M. Rygalski, E. Zawisza, “Sprawdzone metody leczenia bólów gardła”, w: Lek w Polsce, VOL 25 NR 8’15 (291)).