Jak uniknąć przeziębienia?

Z początkiem jesieni wzrasta liczba zakażeń górnych dróg oddechowych. Infekcje wirusowe dotykają zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jak się przed nimi ustrzec? W jaki sposób zwiększyć odporność organizmu na zarażenie?

Czy istnieje szczepionka na przeziębienie?

Przeziębienie jest jedną z najpowszechniejszych infekcji górnych dróg oddechowych. Wywołuje je ponad 200 gatunków wirusów (źródło: healthdirect.gov.au), a w zależności od danego szczepu zmienia się zarówno spectrum objawów, jak i ich nasilenie. Na kontakt z wirusem są narażeni przede wszystkim ci, którzy muszą codziennie przebywać w większych skupiskach i zatłoczonych pomieszczeniach.

Wirusy odpowiedzialne za przeziębienie wnikają do jamy nosowej wraz z wdychanym powietrzem, zawierającym drobne kropelki z zarazkami innego chorego. Przenoszone są one również na powierzchnie dłoni i twarzy, pozostając aktywne przez kilka godzin. Warto zauważyć, że przebyte przeziębienie nie zapewnia nam odporności na kolejne zakażenie, z tego też względu w ciągu roku zdarza się nam chorować na nie wielokrotnie, czasem nawet w tym samym sezonie. O ile przeciw grypie można się zaszczepić i stanowi to najskuteczniejszą ochronę przed zakażeniem, o tyle nie ma szczepionki na przeziębienie.

Kiedy zaczyna się sezon? Jak rozpoznać pierwsze objawy?

Najwięcej zakażeń wirusami odnotowuje się w okresie jesienno-zimowym. Ochłodzenie powietrza i wahania temperatury powodują osłabienie organizmu, ułatwiając atak wirusów. Sezon przeziębień zaczyna się w już połowie września, a kończy wraz z nadejściem wiosny, czyli w okolicach marca.

Przeziębienie dotyka większość populacji, bez względu na wiek, przy czym u dzieci występuje ono 2-3 razy częściej niż u dorosłych. Podatność na nie spada wraz z wiekiem; u osób starszych częstotliwość wirusowego zapalenia górnych dróg oddechowych wynosi 0,5-1 razy w ciągu roku. Mimo że z reguły ma ono łagodny przebieg, nie wolno go ignorować, szczególnie w przypadku dzieci do 2. roku życia (źródło: zdrowie.flink.pl). Niedrożny nos znacznie utrudnia oddychanie, połykanie i ssanie, może też wywołać stany zapalne uszu, a w konsekwencji – problemy ze słuchem.

Pierwsze symptomy przeziębienia można zaobserwować 1–2 dni po zarażeniu się wirusem. Najczęściej jest to gorsze samopoczucie i wodnista wydzielina z nosa. Nasilają się one w ciągu kolejnych 3–4 dni i utrzymują około tygodnia, w nielicznych przypadkach trwają do dwóch tygodni. Po tym okresie znikają, a organizm wraca do zdrowia.

Charakterystyczne objawy przeziębienia to:

• uczucie zatkania nosa, powodujące trudności w oddychaniu,
• katar – z początku jasny i wodnisty, po kilku dniach gęstszy, o żółto-zielonej barwie,
• drapanie w gardle i nosie,
• ból gardła,
• łzawienie,
• kichanie,
• podwyższona temperatura ciała,
• bóle głowy,
• bóle mięśni i układu kostno-stawowego.

Należy zauważyć, że podwyższona temperatura ciała, czyli stan podgorączkowy, dotyczy temperatury ciała człowieka mieszczącej się w granicach od 37,1˚C do 37,9˚C. Jest ona oznaką mobilizacji organizmu do walki z wirusem, z tego też względu nie jest dla organizmu groźna. Stan podgorączkowy przy przeziębieniu utrzymuje się do kilku dni i może, lecz nie musi przejść w stan gorączki. Jeśli temperatura przekroczy 39˚C, należy zgłosić się do lekarza, gdyż objaw ten, podobnie jak silny ból gardła, głowy i ucha, może świadczyć o nadkażeniu bakteryjnym i konieczności podania antybiotyków w celu uniknięcia powikłań, takich jak zapalenie zatok przynosowych czy zapalenie płuc.

Profilaktyka przeziębienia

Dietetyk Anna Freer przekonuje na łamach „Telegraphu”, że profilaktyka przeziębienia zaczyna się na naszym talerzu. Nieodpowiednia, niezbilansowana dieta hamuje właściwe działanie układu odpornościowego, sprawiając, że organizm jest podatny na zachorowania. Aby móc działać prawidłowo, potrzebuje on przede wszystkim witamin i soli mineralnych, które znajdują się w warzywach i owocach, a także nieprzetworzonych zbożach.

W okresie jesienno-zimowym nasza dieta powinna być bogata przede wszystkim w witaminę C i cynk. Witamina C, czyli kwas askorbinowy, wzmacnia układ odpornościowy organizmu, a także zmniejsza jego podatność na zakażenia wirusowe i bakteryjne. Bierze udział w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym, zwiększa przyswajanie żelaza, pomaga też w prawidłowej produkcji kolagenu, wzmacniając tym samym ścianki naczyń krwionośnych.

Dobrze wybierać preparaty z witaminą C z przedłużonym uwalnianiem. To cecha bardzo ważna również w momentach zwiększonego zapotrzebowania, czyli szczególnie w okresach zwiększonej zachorowalności np. na przeziębienie.

Nieocenionym źródłem witaminy C są owoce cytrusowe, kiwi, jabłka, papryka, pomidory, natka pietruszki i warzywa kiszone. Żeby jednak dostarczyć organizmowi 1000 mg witaminy C, należałoby zjeść aż 2 kilogramy cytryn lub prawie 4 kilogramy grejpfrutów.

Najskuteczniejsze sposoby na przeziębienie to odpoczywanie przez kilka dni w domu; unikanie wystawiania się na działanie niskich temperatur; picie dużych ilości wody mineralnej, a także płynów, które mają właściwości rozgrzewające (herbaty z malin, soku z czarnego bzu, naparów z rumianku i kwiatu lipy); nawilżanie powietrza w pomieszczeniu (za pomocą nawilżacza lub mokrych ręczników rozwieszonych na kaloryferach). W przypadku mocno niedrożnego nosa wskazane są inhalacje i gorąca kąpiel.

Jak chronić się przed wirusami?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak chronić się przed wirusami. Nasza podatność na zarażenie będzie zależała w danym momencie od stanu naszego organizmu, zarówno fizycznego, jak i psychicznego, od rodzaju wirusa i tego, czy już wcześniej mieliśmy z nim do czynienia. W związku z tym najważniejsze jest uświadomienie sobie, w jaki sposób dochodzi do zarażenia się wirusem i unikanie kontaktu z drobnoustrojami.

Wirusami zarażamy się na dwa sposoby: drogą kropelkową – poprzez kontakt z osobą chorą, która kichając lub kaszląc, rozpyla w powietrzu drobinki wydzieliny zawierającej aktywne zarazki, jak też poprzez kontakt z zakażonym przedmiotem – rozpylane wskutek kichania i kasłania zarazki osiadają na rozmaitych powierzchniach i przedmiotach (źródło: grypa.mp.pl). Niektóre z nich potrafią przetrwać w stanie aktywnym nawet do 24 godzin. Poprzez kontakt z zainfekowanymi przedmiotami przenosimy zarazki na własne ciało, dotykając dłonią okolic ust, oczu i nosa.

Wskazówki dotyczące tego, jak uniknąć przeziębienia:

• należy myć ręce mydłem przez ok. 15–30 sekund, czyniąc to często, zarówno w miejscach publicznych (galeriach handlowych, biurach czy restauracjach), jak i w domu,
• nie powinno się przebywać w towarzystwie osoby chorej ani korzystać z przedmiotów, z którymi ma ona częsty kontakt,
• trzeba unikać miejsc zatłoczonych, takich jak środki transportu publicznego,
• należy ubierać się na cebulkę, czyli warstwowo, dzięki czemu można dostosować się do nagłej zmiany temperatury, np. po wyjściu z tramwaju lub wejściu do sklepu,
• wskazane jest codzienne wietrzenie mieszkania,
• należy utrzymywać w domu temperaturę nie wyższą niż 20˚C – przegrzanie ciała osłabia odporność,
• powinno się prowadzić zdrowy, regularny tryb życia, unikać stresu, wysypiać się,
• warto zadbać o dietę bogatą w cynk i witaminę C i D,
• dobrze sięgać po ekstrakty roślinne wspomagające funkcjonowanie układu oddechowego i odpornościowego, np.: ekstrakt z kwiatu bzu czarnego, dziewanny wielkokwiatowej, ziela werbeny czy korzenia pierwiosnka lekarskiego.

Jak zwiększyć odporność?

Od właściwego funkcjonowania naszego układu odpornościowego zależy nasza podatność na zakażenia wirusowe. Jak zwiększyć odporność i cieszyć się zdrowiem, mimo że w powietrzu unoszą się zarazki? Przede wszystkim warto zadbać o własne zdrowie, w tym również zdrowie psychiczne.

Naukowcy z Uniwersytetów Kalifornijskiego, Pittsburskiego oraz Carnegie Mellon (USA) dowiedli, że krótki sen znacznie obniża naszą odporność. Przeprowadzone przez nich badanie wykazało, że osoby, które śpią mniej niż 6 godzin w ciągu nocy, są 4,2 razy bardziej narażone na rozwój infekcji niż osoby przesypiające minimum 7 godzin. Z kolei naukowcy z Uniwersytetu Illinois, analizując wyniki setek badań poświęconych relacji pomiędzy spędzaniem czasu na łonie natury a zdrowiem psychicznym i fizycznym, doszli do wniosku, że przebywanie na świeżym powietrzu również sprzyja wzmocnieniu odporności, pobudza bowiem do działania układ przywspółczulny. Kontakt z naturą przełącza organizm ludzki z trybu „działaj” na tryb „odpoczywaj”, aktywując tym samym system immunologiczny.

Odporność można również zwiększyć poprzez:

• hartowanie ciała (naprzemienne natryski pod prysznicem: 3 minuty ciepły prysznic, 15 sekund zimnej wody, potem znów 3 minuty ciepłej wody; cykl powtarzamy 2–3 razy, kończąc na zimnej wodzie),
• regularny wysiłek fizyczny o umiarkowanym natężeniu (bieg, spacer, pływanie),
• dostarczanie organizmowi witaminy C i D,
• zrezygnowanie z nałogów,
• chodzenie do sauny.

Warto wspierać się także suplementami diety zawierającymi następujące wyciągi i ekstrakty roślinne z:

• kwiatu bzu czarnego, który stymuluje czynności układu odpornościowego i przynosi ulgę w przypadku podrażnienia górnych dróg oddechowych,
• ziela werbeny zwiększającego fizjologiczną odporność organizmu oraz korzystnie oddziałującego na gardło, krtań i struny głosowe,
• mięty pieprzowej, która działa korzystnie na gardło, krtań i struny głosowe,
• kwiatu dziewanny wspierającego naturalną odporność i korzystnie wpływającego na gardło i proces oddychania,
• ziela tymianku wspomagającego wydzielanie śluzu w górnych drogach oddechowych oraz działającego korzystnie na układ immunologiczny,
• liści Andrographis paniculata, który pomaga w łagodzeniu problemów z oddychaniem, stymuluje czynności układu odpornościowego,
• imbiru wspomagającego układ oddechowy i odpornościowy oraz wpływającego na witalność organizmu,
• korzenia pierwiosnka, który wspomaga górne drogi oddechowe i odkrztuszanie wydzieliny oskrzelowej,
• korzenia goryczki wzmacniającego organizm,
• ziela szczawiu działającego przeciwzapalnie.

Jak nie pomylić przeziębienia z grypą?

Zarówno przeziębienie, jak i grypa należą do chorób układu oddechowego spowodowanych przez wirusy. Choroby te przybierają postać masowych zakażeń, których nasilenie przypada na okres jesienno-zimowy. Jednak o ile przeziębienie rozwija się powoli, temperatura ciała chorego nie przekracza zazwyczaj stanu podgorączkowego, a najczęściej spotykanym objawem jest obfity katar, o tyle w przypadku grypy symptomy pojawiają się nagle w postaci silnych bólów mięśni. Temperatura ciała wzrasta często powyżej 38–39˚C, a samopoczucie mocno się pogarsza. Warto też zauważyć, że w przypadku grypy rzadko występuje katar, jak również bóle gardła i głowy (źródło: cyfroteka.pl). Gdy wysoka temperatura i nasilony kaszel, powiązany z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny, trwają dłużej niż kilka dni, a tym bardziej gdy towarzyszą im świszczący oddech, duszności czy nagły, silny ból głowy lub ucha, wówczas należy zgłosić się do lekarza.

Okres jesienno-zimowy to czas, w którym zwiększa się ryzyko zakażenia wirusami. Nie oznacza to jednak, że każdy, kto jest narażony na ich działanie, z pewnością zachoruje. Odpowiednio wcześnie wprowadzone działania profilaktyczne, nastawione na zwiększenie odporności organizmu, w tym odpowiednia dieta, suplementacja, zdrowy, regularny tryb życia i unikanie kontaktu z osobami chorymi, zwiększają szanse na przetrwanie sezonu przeziębień bez nieprzyjemnej infekcji.