Przeziębienie u dziecka

Jesienią i wczesną wiosną liczba przeziębień gwałtownie rośnie. Szczególnie podatne na zachorowania są dzieci. Duże skupiska ludzkie w żłobkach, przedszkolach i szkołach przyczyniają się do szybkiego rozprzestrzeniania się infekcji wirusowych. Bardzo ważne jest prawidłowe ich leczenie.

Objawy przeziębienia u dziecka

Przeziębienie jest wywoływane przez wirusy. Zakażenie dotyczy górnych dróg oddechowych, dlatego też mówi się w tym przypadku o wirusowym zapaleniu nosogardła i zatok przynosowych. Towarzyszące tej chorobie objawy są związane z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych.

Do najczęściej występujących symptomów przeziębienia u dzieci należą:

• złe samopoczucie ogólne,
• obniżona aktywność,
• zmęczenie,
• nieżyt nosa – na początku wydzielina jest wodnista, spływa po tylnej ścianie gardła, następnie może stać się gęsta, o kolorze zielonkawym, a nawet ropna, przy czym nie musi to oznaczać nadkażenia bakteryjnego,
• kichanie,
• uczucie zatkanego nosa,
• ból gardła lub uczucie drapania,
• zapalenie gardła – zaczerwienienie, grudki zapalne na tylnej ścianie gardła, a czasem także na łukach podniebiennych, widoczna wydzielina na tylnej ścianie,
• podwyższona temperatura ciała (zazwyczaj jest to tzw. stan podgorączkowy, choć u małych dzieci może dojść również do znacznego podwyższenia temperatury),
• kaszel – początkowo suchy, może przejść w mokry,
• bóle głowy,
• bóle mięśni,
• bóle kostno-stawowe (źródło: www.mp.pl).

Aby postawić diagnozę, nie trzeba stwierdzić wszystkich wymienionych wyżej objawów. Ich charakter występowania jest sekwencyjny, co oznacza, że nie przy każdym przeziębieniu pojawiają się wszystkie cechy tej choroby. Niekiedy wymienione objawy mogą się pojawić także w przebiegu innych chorób, np. bakteryjnego zapalenia gardła oraz zatok przynosowych, grypy, zapalenia krtani, oskrzeli i płuc czy w alergicznym nieżycie nosa. Mogą one być także zapowiedzią chorób zakaźnych (tzw. okresu prodromalnego choroby), np. ospy, świnki, krztuśca czy odry (źródło: www.mp.pl). W rozpoznaniu różnicowym istotną rolę odgrywa dalszy przebieg choroby.

Do objawów rzadszych, które mogą pojawić się przy przeziębieniu, należą: zapalenie spojówek – występujące głównie przy zakażeniu adenowirusem; osutka skórna – pojawiająca się w infekcjach wywołanych np. przez adenowirusy lub enterowirusy.

Wirusowe zapalenie górnych dróg oddechowych jest najczęściej wywoływane przez rinowirusy, które są odpowiedzialne za 30-50% wszystkich zachorowań (źródło: www.mp.pl). To właśnie one wywołują objawy, które pojawiają się najczęściej.

Kiedy iść z dzieckiem do lekarza?

Przeziębienie z zasady ustępuje samoistnie i nie wymaga specjalistycznego leczenia. Maksymalne nasilenie objawów można zaobserwować od 2. do 3. dnia od zarażenia. Choroba trwa od 7 do 10 dni, natomiast sam kaszel może utrzymywać się znacznie dłużej – u około jednej czwartej pacjentów występuje on jeszcze do 2–3 tygodni po ustąpieniu innych objawów, a czasami nawet dłużej (źródło: www.mp.pl).

Oczywiście, każda infekcja u dzieci bardzo małych – do 6. roku życia – wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą. Dzieci starsze, jeśli nie ma bezwzględnych wskazań, aby udać się do lekarza, a przeziębienie przebiega w sposób typowy, można leczyć domowymi sposobami. Koniecznie trzeba się natomiast zgłosić do lekarza, jeśli: choroba nie ustępuje po 10 dniach; temperatura ciała dziecka wzrasta powyżej 39°C; występuje silny ból gardła, głowy i/lub ucha; wydzielina z nosa jest ropna.

Objawy te mogą świadczyć o tym, że doszło do nadkażenia bakteryjnego, które jest wskazaniem do zastosowania antybiotykoterapii. Oczywiście, niezbędne jest postawienie właściwej diagnozy, w której ustaleniu pomocne mogą się okazać badania mikrobiologiczne, pozwalające na określenie szczepu bakterii, które doprowadziły do nadkażenia.

Przeziębienie samo w sobie nie zagraża życiu dziecka. Groźne mogą okazać się zakażenia bakteryjne oraz powikłania, które niekiedy występują przy niektórych chorobach przewlekłych.

Z tego powodu nawet typowe dla choroby przeziębieniowej objawy są wskazaniem do pójścia do lekarza w przypadku dzieci chorujących na:

• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),
• astmę oskrzelową,
• przewlekłą niewydolność serca,
• cukrzycę,
• mukowiscydozę.

Przy tego typu chorobach na skutek przeziębienia może dojść do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zatok przynosowych. Jeśli zaś infekcja przebiega łagodnie, zazwyczaj nie ma konieczności przeprowadzania badań pomocniczych. Rozpoznanie jest ustalane na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego.

Domowe sposoby na przeziębienie u dziecka

Domowe leczenie przeziębienia u dzieci – podobnie jak u dorosłych – opiera się głównie na odpoczynku przez parę dni w domu oraz wygrzewaniu się – w trakcie choroby należy unikać niskich temperatur. Bardzo ważne jest, żeby regularnie wietrzyć pokój chorego, przynajmniej raz dziennie, żeby wirusy nie gromadziły się na małej powierzchni. Jednak w tym czasie chory powinien być w innym pomieszczeniu – takim, gdzie nie ma przeciągu.

Sprawą niezwykle istotną jest nawadnianie, zwłaszcza przy wysokiej gorączce, która pociąga za sobą ryzyko odwodnienia organizmu. Szczególnie w przypadku dzieci ważne jest podawanie dużej ilości płynów. Właściwości napotne, a tym samym pozytywnie wpływające na zdrowienie, mają soki domowe z malin i czarnego bzu. Z uwagi na ich rozgrzewające działanie należy je podawać przed położeniem dziecka do łóżka.

Można stosować także herbatkę ziołową z czystka (zioło to ma właściwości antybakteryjne) oraz napary z owoców. Podstawą w nawadnianiu jest woda, najlepiej niegazowana. Jeśli dziecko nie lubi pić czystej wody, można do niej dodawać miód, zwłaszcza gryczany, który ma właściwości lecznicze. Sprawdzi się również miód lipowy czy wielokwiatowy, pomocne będą też soki owocowe o niskiej zawartości cukru.

W leczeniu przeziębienia istotne jest rozgrzewanie organizmu, dlatego też można nacierać górną część pleców dziecka maścią rozgrzewającą lub spirytusem kamforowym, o ile nie jest ono uczulone na składniki tych preparatów. Środki tego typu stosuje się przed położeniem się malucha do łóżka, podobnie jak soki działające napotnie.

W celu zmniejszenia bólu gardła można zastosować aerozol łagodzący stany zapalne. Istotną rolę w łagodzeniu uczucia drapania w gardle odgrywa także nawilżanie powietrza w pomieszczeniu. W tym przypadku sprawdzą się nawilżacze powietrza, można także rozłożyć mokry ręcznik na kaloryferze lub położyć na nim miseczkę z wodą.

Wilgotne powietrze łagodzi również nieprzyjemne dolegliwości związane z suchym kaszlem. Obniża on samopoczucie ogólne dziecka i może utrudniać mu zasypianie lub przyjmowanie posiłków. Dlatego dzieciom należy podawać preparaty leczące kaszel objawowo, np. bromek ipratropium, który wykazuje dużą skuteczność w zwalczaniu kaszlu (źródło: www.mp.pl).

W trakcie leczenia infekcji wirusowych warto zwrócić uwagę na uzupełnienie diety o witaminy i mikroelementy wspierające organizm w walce z chorobą. Bardzo ważna w tym przypadku jest witamina C. Na rynku występują preparaty o przedłużonym uwalnianiu, wpływające na przyswajalność i bezpieczeństwo stosowania. Nie należy jednak przekraczać zalecanej dziennej dawki spożycia. Jest to bardzo ważne, zwłaszcza z uwagi na fakt, że soki owocowe także zawierają witaminę C.

Dietę powinno się wzbogacić również o witaminy A i D oraz te z grupy B. Oprócz modyfikacji diety, w okresie przeziębienia należy stosować odpowiednie suplementy diety, które nie tylko pomagają zwalczyć infekcję wirusową, ale też wzmacniają odporność, co zapobiega powtórnemu zarażeniu. Przy gorączce dodatkowo trzeba podawać odpowiednie preparaty obniżające temperaturę lub ochładzać ciało chorego.

Jakie leki na przeziębienie dla dzieci są bezpieczne?

Podając dzieciom leki, zawsze trzeba zachować szczególną ostrożność. Najważniejsze jest pilnowanie odpowiedniej dawki stosowanych preparatów. W tym celu należy stosować się do zaleceń lekarza bądź farmaceuty oraz postępować zgodnie z ulotkami załączonymi do stosowanych środków. Zasada ta jest ważna zarówno przy podawaniu witamin, jak i leków, zwłaszcza przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (ich przedawkowanie może negatywnie wpłynąć na kondycję całego organizmu).

Należy przyjąć zasadę, że dzieciom – zwłaszcza do 12. roku życia – nie można podawać kwasu acetylosalicylowego. W przypadku wystąpienia u nich gorączki stosuje się leki przeciwgorączkowe – paracetamol bądź ibuprofen w dawkach: paracetamol: 15 mg/1 kg m.c. jednorazowo (maks. do 90 mg/1 kg m.c. na dobę); ibuprofen: 10 mg/1 kg m.c. jednorazowo (maks. do 30 mg/1 kg m.c. na dobę).

W niektórych przypadkach leki te można łączyć ze sobą bądź stosować zamiennie, ale tylko w krótkotrwałej podaży, a jeśli chodzi o dzieci, powinno się koniecznie skonsultować taką terapię z lekarzem. W badaniach medycznych wykazano, że:

• w przypadku zwalczania bólu zarówno paracetamol, jak i ibuprofen wykazują podobną skuteczność,
• w zwalczaniu gorączki skuteczniejszy jest ibuprofen, poza tym działa on dłużej,
• ibuprofen i paracetamol podane łącznie działają szybciej i dłużej, zapewniając wydłużenie okresu bezgorączkowego, takie zestawienie można jednak stosować tylko w przypadku krótkiej podaży tych leków,
• ibuprofen działa dodatkowo przeciwzapalnie, działania takiego nie wykazuje paracetamol,
• zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są lekami bezpiecznymi, ale przy założeniu, że są stosowane krótkoterminowo (źródło: www.mp.pl).

W przypadku dzieci nie należy stosować rutynowego leczenia przeciwgorączkowego. Zdecydowanie lepiej i bezpieczniej jest podawać im leki mające działanie objawowe.

Leczenie objawowe jest wystarczające w przypadku większości infekcji wirusowych. Zastosowanie antybiotyku staje się konieczne tylko wtedy, gdy dojdzie do zakażenia bakteryjnego. O włączeniu do terapii antybiotyku decyduje lekarz, stwierdzając infekcję bakteryjną. Nadużywanie tego typu leków może prowadzić do powstania lekooporności, której skutki zagrażają zdrowiu, a czasami nawet życiu chorego. Oczywiście, nie należy również bać się antybiotykoterapii – jeśli lekarz zadecyduje o konieczności jej zastosowania, należy się jej poddać. W razie wątpliwości można wykonać badania mikrobiologiczne.